Czarnuszka – 7 Niesamowitych Właściwości Zdrowotnych

Przyprawy to obecnie, używając mało poprawnego, ale wciąż popularnego określenia, prawdziwe super-food’s!

Każdy dzień przynosi nowe doniesienia ze świata nauki odnośnie rewelacyjnych właściwości ziół już nam znanych i tych, które dopiero zyskują popularność.

Czarnuszka jest przyprawą, którą ciężko sklasyfikować w którejkolwiek z grup.

Z jednej strony obecna jest na kartach historii od wieków, z drugiej nasze przyzwyczajenia kulinarne dają miejsce nieco prostszym rozwiązaniom.

Jeśli jesteś miłośnikiem domowego, pieczonego chleba, prawdopodobnie czarnuszka nie jest Ci obca.

Tak samo bliska jest dla mieszkańców Południowej Europy, Bliskiego jak i Dalekiego Wschodu, którzy właściwościach nie tylko kulinarnych, ale i terapeutycznych wiedzą nie jedno.

Sprawdź też: Kurkuma i piperyna – Zaskakujące właściwości przypraw >>

Lista schorzeń, na które czarne nasiona mogą pomóc imponuje rozległością, ale trzeba powiedzieć jedno – wciąż wiele badań dotyczy zwierząt.

I dobrze, gdyż to pierwszy krok przed próbami na organizmie ludzkim, jednak warto skupić się na potwierdzonych działaniach, aby z czarnuszki korzystać mądrze i skutecznie [1].

Czym jest czarnuszka i co w sobie zawiera?

Czarnuszka siewna (Nigella sativa, zwana też błędnie czarnym kminem lub czarnymi nasionami) ma postać niewielkiej, jednorocznej rośliny z białymi kwiatami.

Elementem, który interesuje nas najbardziej są czarne, drobne nasiona.

Nie należy jednak lekceważyć innych elementów, bowiem liście także mogą być użyte jako przyprawa.

Czarnuszka jest rośliną miododajną, co wykorzystuje się głównie w Egipcie [1,2].

Nasion używa się w niezmienionej postaci do przyprawiania mięs i pieczywa.

Służą one także do wytwarzania oleju z czarnuszki, bogatego w nienasycone kwasy tłuszczowe, głównie kwas linolowy (omega-6) i oleinowy (omega-9) [1].

Według różnych źródeł nasiona zawierają zbliżone do siebie ilości węglowodanów, białek i tłuszczów (ok. 25-30%) i ok. 8 g błonnika w 100 g produktu.

Głównym składnikiem aktywnym nasion są olejki eteryczne (tymochinon i jego pochodne, tymol i alfa-pinen), alkaloidy i saponina.

Czarnuszka zawiera także miedź, fosfor, cynk i żelazo oraz witaminy z grupy B [1].

Jakie korzyści możemy czerpać ze stosowania czarnuszki?

Prześledźmy najpopularniejsze właściwości rośliny.

1. Czarnuszka wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze

Pierwsze badania dotyczyły hamowania rozwoju bakterii Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty) i nasiona zdały egzamin celująco.

Wystarczyło stężenie 300 mg/ml wody, aby zadziałać równie dobrze, co antybiotyk. Kolejne próby, w tym na szczepach antybiotykoopornych także dały obiecujące wyniki [3,4].

Trzeba jednak zaznaczyć, że działanie bakteriobójcze testuje się na szalkach, czyli poza organizmem człowieka.

Rozwój mikroorganizmów w jego wnętrzu często zachodzi w mało przewidywalny sposób, dodatkowo mamy mnóstwo innych czynników, które mogą zmniejszać lub nasilać działanie danego preparatu.

Warto natomiast nadmienić o wpływie czarnuszki na Helicobacter pylori, bakterię powodującą wrzody i nowotwory żołądka.

Jej stosowanie u pacjentów-nosicieli było równie pomocne, co skojarzona terapia lekowa [5].

Badania potwierdzają również korzystny wpływ ekstraktów z czarnuszki na przeciwdziałanie rozwojowi grzybów gatunku Candida albicans oraz wielu innych, powodujących grzybice skórne [6,7].

Polecane: Dieta na trądzik i piękną cerę – Co jeść, a czego unikać?

2. Antyoksydacyjna bomba w drobnych ziarenkach

Niepozorne czarne nasiona wykazują także efekt antyoksydacyjny i przeciwzapalny.

Ja nazywam je zawsze pierwszymi, bazowymi, bowiem szereg mechanizmów przyczyniających się do ochrony organizmu przed wolnymi rodnikami i zmniejszających stan zapalny, pomaga również w wielu schorzeniach.

Podaż czarnych nasion zwiększa syntezę glutationu, katalazy czy dysmutazy ponadtlenkowej, będących składnikami naszej wewnętrznej bariery ochronnej.

Ponadto czarnuszka może hamować wydzielanie cytokin prozapalnych, czynnika martwicy nowotworu TNF-alfa, prostaglandyn i wielu innych szkodliwych substancji [1].

3. Czarnuszka na “dobry cukier”

Mimo zaawansowanej terapii cukrzycy, nadal poszukuje się naturalnych rozwiązań lub składników, które w leczeniu pomogą.

Czarnuszką zaczęto interesować się już jakiś czas temu, a obiecujące wyniki badań na szczurach pozwoliły na prześledzenie efektów u ludzi [8].

U pacjentów z cukrzycą, którzy wraz z lekiem otrzymywali również 2 g czarnuszki dziennie zaobserwowano znaczącą poprawę glikemii i stężenia hemoglobiny glikowanej, dodatkowo poprawiły się u nich mechanizmy antyoksydacyjne [9].

W innym badaniu natomiast chorzy otrzymywali 1,5-3 ml oleju z czarnuszki przez 20 dni, co również zaowocowało poprawą gospodarki węglowodanowej [8]. 

4. Czarne ziarna od serca

Jedno z nowszych badań nie wykazało co prawda tak dobrych wyników w kontekście terapii cukrzycy, natomiast zauważono u pacjentów poprawę parametrów lipidowych, nerkowych i wątrobowych.

Część z nich może ulegać pogorszeniu w przebiegu cukrzycy, czarnuszka może zatem zmniejszać ryzyko powikłań, a także chronić przed chorobami sercowo-naczyniowymi [10].

Korzystny efekt na układ sercowo-naczyniowych potwierdzają też inne badania, w których obserwowano wzrost HDL, spadek cholesterolu ogółem, LDL i trójglicerydów oraz utratę masy ciała przy dawkach od 1 do 3 g/dobę [8].

Poza poprawą profilu lipidowego, suplementacja czarnuszki w dowolnej postaci może przyczyniać się również do obniżenia ciśnienia tętniczego, potrzeba jednak większej ilości badań, aby określić konkretną dawkę [8].

5. Walcz z nowotworem wraz z czarnuszką

Właściwości przeciwutleniające czarnuszki już dają podstawy, aby sądzić, że takie działanie potencjalnie ochroni organizm przed wnikaniem kancerogenów.

Ale związki zawarte w przyprawie mogą oddziaływać również bezpośrednio na komórki rakowe.

Szereg badań, jakie dotychczas się ukazały bazują na liniach komórkowych i organizmach zwierzęcych.

Zgodnie z wynikami, czarnuszka może przeciwdziałać rozwojowi nowotworów poprzez hamowanie proliferacji komórek, migracji, aktywowanie bądź inhibicję reakcji pośrednio wpływających na kancerogenezę oraz indukowanie śmierci komórek raka [8].

Pomyślne wyniki uzyskano w przypadku raka prostaty, jelita grubego, nerek oraz białaczki [8,12,13].

6. Czarnuszka może poprawiać stan pacjenta z chorobą Hashimoto

To bez wątpienia jedno z największych odkryć, jeśli chodzi o właściwości prozdrowotne czarnuszki.

Podaż 2 g przyprawy na dobę przez 8 tygodni przyczyniła się do obniżenia masy ciała pacjentów, poprawy stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi, a co najważniejsze, zaobserwowane spadek ilości przeciwciał anty-TPO i stężenia TSH, oraz podwyższenie stężenia fT3 [13,14].

Czytaj też: Dieta w Chorobie Hashimoto >>

Zaobserwowano również obniżone stężenie naczyniowo-śródbłonkowego czynnika wzrostu VEGF, którego podwyższony poziom obserwuje się u osób z autoimmunologicznymi schorzeniami tarczycy [15].

7. Czarne nasiona wspomagają odchudzanie

W pracy przeglądowej, dotyczącej wpływu czarnuszki na odchudzanie wykazano, że podaż zarówno nasion (1,5 – 3 g/dobę) jak i oleju wpływało na obniżenie masy ciała, BMI i WHR, czyli stosunku obwodu talii do bioder.

Jednakże podział badanych na podgrupy oraz analiza metodyki badań dostarczyły dużo ciekawszych obserwacji.

Najlepsze wyniki osiągano u osób chorych (cukrzyca, zespół metaboliczny, itp.) i w badaniach o słabej jakości. Dawka ani czas trwania nie miały znaczenia [16].

Jaki stąd wniosek? Czarnuszka poprzez wcześniej wspomniane właściwości może poprawiać stan chorego, co znacznie ułatwi redukcję masy ciała.

Powiązany wpis: Piperyna na odchudzanie – Mój test >>

Uczeni są zgodni, że sama przyprawa efektu odchudzającego nie wykazuje, ale może wspomagać takie dążenia [16].

Wnioski i podsumowanie

Poza przytoczonymi właściwościami czarnuszki, może wykazywać ona także szereg innych, cennych właściwości.

Mówi się o jej działaniu hepatoprotekcyjnym, przeciwwirusowym, zwiększającym płodność czy antyastmatycznym.

Zdecydowanie stawia to czarnuszkę na pierwszym miejscu spośród znanych nam przypraw. Szczególnie warty uwagi jest wpływ tych niepozornych ziarenek na ryzyko, przebieg i leczenie chorób metabolicznych.

Nie jest wykluczone, że w przyszłości będzie chętnie zalecanym produktem dla osób chociażby z cukrzycą.

PAMIĘTAJ

Mimo działania leczniczego, z lekami czarnuszka nie powinna być łączona. Wykazano bowiem, że może ona hamować działanie niektórych izoenzymów cytochromu P450, który odpowiada za metabolizm wielu substancji, w tym leków [1].

Jak stosować czarnuszkę?

Jeśli chcesz wprowadzić czarnuszkę do diety, możesz zrobić to na kilka sposobów. W postaci ziarenek możesz dodawać ją do pieczywa lub potraw mięsnych, świetnie smakuje z twarożkiem i olejem lnianym.

Natomiast olej z czarnuszki możesz dodawać do sałatek lub dowolnych potraw na zimno. Co do dawki zaleceń jest tak wiele i tak bardzo się różnią, że trudno ustalić konkrety.

Najlepiej sprawdzi się po prostu umiar, a dla osób potrzebujących konkretnych wytycznych niech to będzie maksymalnie 1 łyżka dziennie.

Źródła:

1. Ahmad, A., Husain, A., Mujeeb, M., Khan, S. A., Najmi, A. K., Siddique, N. A., … & Anwar, F. (2013). A review on therapeutic potential of Nigella sativa: A miracle herb. Asian Pacific journal of tropical biomedicine, 3(5), 337-352.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23646296
   
2. Teresa Wielgosz: Wielka księga ziół polskich. Poznań: Publicat S.A., 200
3. Bakathir, H. A., & Abbas, N. A. (2011). Detection of the antibacterial effect of nigella sativa ground seedswith water. African Journal of Traditional, Complementary and Alternative Medicines, 8(2).
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3252685/
4. Mouwakeh, A., Kincses, A., Nové, M., Mosolygó, T., Mohácsi‐Farkas, C., Kiskó, G., & Spengler, G. (2019). Nigella sativa essential oil and its bioactive compounds as resistance modifiers against Staphylococcus aureus. Phytotherapy Research, 33(4), 1010-1018.
   https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/ptr.6294
5. Salem, E. M., Yar, T., Bamosa, A. O., Al-Quorain, A., Yasawy, M. I., Alsulaiman, R. M., & Randhawa, M. A. (2010). Comparative study of Nigella Sativa and triple therapy in eradication of Helicobacter Pylori in patients with non-ulcer dyspepsia. Saudi journal of gastroenterology: official journal of the Saudi Gastroenterology Association, 16(3), 207.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20616418
6. Aljabre, S. H. M., Randhawa, M. A., Akhtar, N., Alakloby, O. M., Alqurashi, A. M., & Aldossary, A. (2005). Antidermatophyte activity of ether extract of Nigella sativa and its active principle, thymoquinone. Journal of Ethnopharmacology, 101(1-3), 116-119.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15908151
7. Bita, A., Rosu, A. F., Calina, D., Rosu, L., Zlatian, O., Dindere, C., & Simionescu, A. (2012). An alternative treatment for Candida infections with Nigella sativa extracts. European Journal of Hospital Pharmacy: Science and Practice, 19(2), 162-162.
   https://ejhp.bmj.com/content/19/2/162.2.short
8. Yimer, E. M., Tuem, K. B., Karim, A., Ur-Rehman, N., & Anwar, F. (2019). Nigella sativa L.(Black Cumin): A Promising Natural Remedy for Wide Range of Illnesses. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2019.
   https://www.hindawi.com/journals/ecam/2019/1528635/
9. Kaatabi, H., Bamosa, A. O., Badar, A., Al-Elq, A., Abou-Hozaifa, B., Lebda, F., … & Al-Almaie, S. (2015). Nigella sativa improves glycemic control and ameliorates oxidative stress in patients with type 2 diabetes mellitus: placebo controlled participant blinded clinical trial. PloS one, 10(2), e0113486.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25706772
10. Moustafa, H. A. M., El Wakeel, L. M., Halawa, M. R., Sabri, N. A., El-Bahy, A. Z., & Singab, A. N. (2019). Effect of Nigella Sativa oil versus metformin on glycemic control and biochemical parameters of newly diagnosed type 2 diabetes mellitus patients. Endocrine, 1-9.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31152309
11. Dera, A., & Rajagopalan, P. (2019). Thymoquinone attenuates phosphorylation of AKT to inhibit kidney cancer cell proliferation. Journal of Food Biochemistry, 43(4), e12793.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31353586
12. Elkady, A.I., Hussein R.A., El-Assouli, S.M. (2015). Mechanism of Action of Nigella sativa on Human Colon CancerCells: the Suppression of AP-1 and NF-κB Transcription Factors and the Induction of Cytoprotective Genes. Asian Pac J Cancer Prev. 16(17): 7943-57
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26625825
13. Farhangi, M. A., Dehghan, P., & Tajmiri, S. (2018). Powdered black cumin seeds strongly improves serum lipids, atherogenic index of plasma and modulates anthropometric features in patients with Hashimoto’s thyroiditis. Lipids in health and disease, 17(1), 59.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29587770
14. Farhangi, M. A., Dehghan, P., Tajmiri, S., & Abbasi, M. M. (2016). The effects of Nigella sativa on thyroid function, serum vascular endothelial growth factor (VEGF)–1, Nesfatin-1 and anthropometric features in patients with Hashimoto’s thyroiditis: a randomized controlled trial. BMC complementary and alternative medicine, 16(1), 471.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27852303
15. Kajdaniuk, D., Marek, B., Fołtyn, W., & Kos-Kudła, B. (2011). Naczyniowo-śródbłonkowy czynnik wzrostu (VEGF) w endokrynologii i onkologii. Endokrynologia Polska, 62(Supl. III), 14-13.
    https://journals.viamedica.pl/endokrynologia_polska/article/view/25210/20039
16. Namazi, N., Larijani, B., Ayati, M. H., & Abdollahi, M. (2018). The effects of Nigella sativa L. on obesity: A systematic review and meta-analysis. Journal of ethnopharmacology, 219, 173-181.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29559374