Dieta na Trądzik i Cerę – Co Jeść, a Czego Unikać?

Wydaje się, że dotyczy głównie młodzież w okresie dojrzewania…

Ale coraz częściej osoby w późniejszym wieku są w mniejszym lub większym stopniu narażeni na zachorowanie.

Trądzik zwyczajny (acne vulgaris), bo o nim mowa, jest najczęstszą chorobą skóry.

Objawy bywają tak nasilone, że szukamy rozwiązań i pomocy gdzie się da, aby ratować swoją cerę.

Okazuje się, że poza wizytą u dermatologa powinniśmy także poważnie przyjrzeć się naszej diecie.

Kogo najczęściej dotykają zmiany?

Trądzik dotyka zazwyczaj osób w 2. i 3. dekadzie życia.

Znamienita większość przypadków odznacza się łagodnym przebiegiem.

Niestety część z nich potrafi na dobre uprzykrzyć nam życie, pozostawiając szpecące blizny.

Szczyt zapadalności przypada u kobiet na 14-17. rok życia, a u mężczyzn na 16-19.

Średni wiek, w którym pacjenci borykają się z trądzikiem wzrósł w ostatnich latach do 25. roku życia!

Coraz częściej bowiem obserwuje się sytuacje, w których zmiany trądzikowe utrzymują się w wieku dorosłym [1].

Ile trwa trądzik?

Czas trwania tego trudnego dla naszej skóry okresu może być różny, jednak średnio ustępuje po 3-5 latach. Mają na to wpływ predyspozycje, ale też sposób postępowania [1].

Przyczyny trądziku

Dotychczas przyczyn trądziku upatrywano jedynie w czterech podstawowych czynnikach:

• Nadmiernym wydzielaniu łoju
• Kolonizacji gruczołów łojowych przez bakterie Propionibacterium acnes
• Zaburzeniu rogowacenia ujść jednostek włosowo-łojowych
• Nasilonym stanie zapalnym

To wszystko jest prawdą, ale ostatnie badania przyniosły nieco więcej odpowiedzi na temat samego mechanizmu, a tym samym stworzyły bazę do poszukiwania nowych rozwiązań w leczeniu [1].

Sebocyty – przełom w patogenezie?

Szczególnie przyjrzano się sebocytom, czyli komórkom gruczołów łojowych.

Sprawdź: Najlepsze Tabletki na Trądzik – Jak z Nim Walczyć?

Na ich powierzchni znajdują się receptory TLR2, które ulegają stymulacji przez obecność wspomnianych wcześniej bakterii.

Prowadzi to pośrednio do aktywacji metaloproteinaz, które następnie przyczyniają się do destrukcji tkanki łącznej skóry [1].

Okazuje się również, że na występowanie trądziku ma wpływ skład produkowanego przez sebocyty łoju, m.in. większa zawartość wolnych kwasów tłuszczowych i skwalenu.

Zmiany trądzikowe może nasilać też kortykotropina oraz dihydrotestosteron, a także insulinopodobny czynnik wzrostu IGF-1, co czyni dietę realną formą terapii [1,2].

Większe stężenie IGF-1 obserwuje się u osób z nasilonymi objawami trądziku, a za jego ekspresję odpowiada też dieta hiperglikemiczna.

Potwierdzenie znaleziono u osób z wtórnym niedoborem IGF-1, które nie chorują na trądzik [2].

Co może nasilać zmiany trądzikowe?

Hormony: U kobiet w okresie przedmiesiączkowym zauważa się nasilenie objawów [1].

Światło: To wciąż nierozstrzygnięty temat, bowiem w badaniach zauważono zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ promieniowania UV na trądzik.

Wiele badań potwierdzających niekorzystne działania światła było badaniami retrospektywnymi, toteż łatwo było o błędną interpretację.

Z kolei terapia światłem u wielu pacjentów przynosiłą ulgę w dolegliwościach [1].

Leki: Jeśli widzieliście umięśnionego mężczyznę z ogromnym problemem trądzikowym, to najpewniej bierze sterydy, albo nie wie, że w stosowanych przez niego preparatach takowe się znajdują.

Steroidy anaboliczne, kortykosteroidy, leki przeciwpadaczkowe i przeciwdepresyjne, a nawet witamina B12 mogą nasilać zmiany trądzikowe [1].

Stres:  Nadmierne wydzielanie kortyzolu również może nasilać objawy [3].

Dieta: W tym temacie nadal dochodzi do wielu sporów, a badania są dość rozbieżne.

Najczęściej słyszy się o nasileniu zmian trądzikowych po spożyciu słodyczy czy nabiału. Każda z tych wersji może zawierać nieco prawdy, o czym za chwilę [4].

Jak leczyć trądzik?

Trądzik możemy leczyć miejscowo lub ogólnie.

W leczeniu miejscowym, które u większości pacjentów wystarczy, stosuje się leki zmniejszające nadmierne rogowacenie ujść gruczołów łojowych, hamujące namnażanie bakterii i łojotok.

Do tej grupy leków należy kwas salicylowy, słabe antybiotyki, retinoidy, pasty cynkowe i inne.

PAMIĘTAJ

Gdy objawy są bardzo nasilone, konieczne jest stosowanie doustnego antybiotyku, np. tetracykliny i erytromycyny [1].

Dieta na trądzik – czy to ma sens? 

Jak już wspomniałem, naukowcy nie są wciąż zgodni co do wpływu diety na występowanie trądziku.

Nie mniej jednak powstało kilka prac, a polscy autorzy świetnie zebrali je w napisanej przez siebie pracy przeglądowej.

Zanim jednak prześledzimy konkretne produkty/grupy produktów, które mogą nasilać lub łagodzić objawy trądziku, zastanówmy się, jak ogólnie można naszej cerze pomóc.

Kluczem zdrowa dieta

Tak jak przy włosach, tak i przy skórze najważniejszą rzeczą dla zachowania jej zdrowia będzie zbilansowana dieta.

Czytaj też: Dieta na Zdrowe Włosy – Co jeść, żeby nie wypadały?

Łączy się to poniekąd ze stwierdzeniem, że nabiał i słodycze mogą szkodzić.

Wszak opieranie diety na produktach przetworzonych z dużą ilością cukrów prostych i tłuszczów nasyconych nie wpisuje się w zalecenia żywieniowe, a z nabiałem, choć jest ważny, nie możemy przesadzać (tak jak i z innymi składnikami) [5].

Witaminy i minerały

Choć jedząc różnorodnie i zdrowo ciężko jest nabawić się niedoborów mikroskładników, warto powiedzieć o ich działaniu i zwrócić uwagę na ich podaż. Najbardziej pomocne dla skóry będą:

• Witamina C (owoce cytrusowe, jagody, porzeczki, papryka, natka pietruszki) – jest silnym antyoksydantem, bierze udział w syntezie kolagenu, chroni przez zmianami indukowanymi promieniowaniem UV, zapobiega przebarwieniom skóry, poprawia jej jędrność [6].
• Witamina D (słońce, suplementy, tłuste ryby, żywność fortyfikowana) – może zmniejszać wydzielanie sebum i hamować rozwój bakterii P. acnes, działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie [5].
• Witamina A (pomarańczowe i czerwone warzywa i owoce, podroby, tran) – generalnie odpowiada za prawidłowy stan skóry, normalizuje wydzielanie łoju i rogowacenie naskórka; zauważono, że podaż karotenoidów zmniejszała objawy trądziku [5].
• Niacyna (drożdże, mięsa, produkty zbożowe) – może wykazywać działanie hamujące na wydzielanie sebum, działać przeciwzapalnie i złuszczająco; również daje dobre wyniki w terapii [6].
• Biotyna (podroby, orzechy, produkty zbożowe) – jej niedobory nasilają zmiany trądzikowe, trudno jednak o taki stan u zdrowego człowieka [6].
• Cynk (produkty pełnoziarniste, pestki, strączki) – u wielu pacjentów z trądzikiem potwierdzono niedobory tego pierwiastka, może działać bakteriostatycznie wobec P.acnes [5,7].
• Selen (orzechy, mięso, kiełki, ryby) i krzem (produkty zbożowe, banan, marchew, pokrzywa) – działają złuszczająco [7]

Zdrowe tłuszcze

Okazuje się, że na stan skóry dobrze wpływają również kwasy tłuszczowe, a konkretnie wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3.

Najważniejsze z nich to kwas linolowy (omega-6) oraz alfa-linolenowy, DHA i EPA (omega-3). Ich źródłem będą oleje roślinne, orzechy, tłuste ryby, siemię lniane czy nasiona chia [6].

Kwasy te mają pozytywny wpływ na stan skóry, dzięki swojemu działanie przeciwzapalnemu i antyalergicznemu. Są również zdolne do regulacji układu immunologicznego.

Sprawdź: Dieta tłuszczowa – Czy warto? Pozytywne i negatywne skutki >>

Ich niedobór w diecie, do którego dochodzi w przypadku nadmiernego spożycia kwasów nasyconych i trans, może nasilać produkcję sebum [6,8].

W badaniach wykazano, że podaż oleju rybiego może redukować objawy trądziku, poprzez hamowanie nadmiernej produkcji łoju i zamykania ujść gruczołów oraz hamowanie wydzielania cytokin prozapalnych [8].

Doniesienia o tym, że nadmiar kwasów omega-6 w diecie będzie szkodliwy i należy przestrzegać odpowiedniego stosunku w diecie kwasów omega-6 do omega-3 odchodzą już do lamusa.

Musielibyśmy jeść tylko i wyłącznie kwasy omega-6 i nie dostarczać w ogóle omega-3, aby doszło do nadprodukcji prozapalnych związków.

Obecnie trzeba kłaść w dużej mierze nacisk na to, aby kwasów omega-3 po prostu nie zabrakło – zalecenia mówią o minimum 250 mg kwasów DHA i EPA razem, oraz 0,5% energii z kwasu alfa-linolenowego (dla osoby o zapotrzebowaniu 2000 kcal jest to “zaledwie” 1 g) [6,8].

Co z tym cukrem?

Podczas opisywania mechanizmów powstawania trądziku pojawił się czynnik IGF-1.

Za jego zwiększoną syntezę odpowiada m.in. insulina, a mówiąc ściślej, jej podwyższony poziom we krwi.

Kiedy do niego dochodzi?

Gdy spożywamy produkty o wysokim indeksie glikemicznym (IG), to znaczy takie, które znacznie podnoszą stężenie glukozy we krwi.

W stanie hiperglikemii zostaje wydzielana większa ilość insuliny, aby przyspieszyć transport glukozy do komórek i zmniejszyć jej stężenie we krwi [2,6].

Wniosek jest zatem prosty i został potwierdzony w wielu próbach klinicznych.

Nadmierna podaż produktów o wysokim IG sprzyja nasileniu objawów trądziku.

Jakie to są produkty?

• Pszenny chleb i produkty z wysoce oczyszczonych ziaren zbóż
• Miód
• Słodycze (czekolada mleczna, batoniki, cukierki, żelki, itp.)
• Biały cukier
• Suszone owoce (często z dodatkiem cukru, np. żurawina)

Ich unikanie może znacznie poprawić stan cery i łagodzić przebieg choroby [6].

Czy nabiał naprawdę taki straszny?

Szkodliwy wpływ produktów mlecznych wiązano bardzo często z dość wysokim indeksem glikemicznym.

Jak się jednak okazuje większe znaczenie mogą mieć występujące w mleku hormony.

Badania pokazują, że zmiany trądzikowe mogą nasilać się w przypadku spożywania mleka odtłuszczonego, która zawiera więcej estrogenów.

Androgeny mogą odpowiadać za przetłuszczanie się skóry, kolonizację mieszków włosowych przez bakterie i nadmierne rogowacenie skóry [8,9].

Czytaj dalej: Leki na łysienie androgenowe – Ranking najlepszych >>

Produkty nabiałowe również pogarszają stan skóry, bowiem mogą zawierać m.in.. progesteron lub prekursory testosteronu.

Wpływ mogą mieć także białka serwatkowe – u sportowców, którzy zrezygnowali z przyjmowania odżywek białkowych cera uległa poprawie [8,10].

Z nabiału jednak nie należy rezygnować, ale warto dać w diecie szansę produktom fermentowanym, które niekorzystnych zmian nie powodują, mało tego, mogą objawy trądziku łagodzić.

Podsumowanie

Przy dotkliwych problemach z trądzikiem zdecydowanie należy ograniczyć podaż produktów bogatych w cukry proste i wysoce przetworzonych.

Kluczem do sukcesu będzie przestrzeganie zasad zdrowej diety, z naciskiem na wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy A, D i C, cynk oraz selen.

Doraźnie, przy łagodnych zmianach, pomoże pasta cynkowa z kwasem salicylowym z apteki.

Ograniczenie podaży nabiału natomiast trzeba rozważyć indywidualnie, gdyż nie u każdego musimy obserwować nasilone objawy.

Dieta sama w sobie zdecydowanie nas nie wyleczy, ale leczenie wspomoże i zmniejszy nasilenie objawów. W przypadku znacznych wykwitów warto udać się do dermatologa po specjalne preparaty.

Źródła:

1. Szepietowski, J., Kapińska-Mrowiecka, M., Kaszuba, A., Langner, A., Placek, W., Wolska, H., & Matusiak, Ł. (2012). Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenie. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Dermatology Review/ Przeglad Dermatologiczny, 99(6). https://pdfs.semanticscholar.org/ea00/ad8f9862431ff78b448a19201595ad8f094a.pdf
2. Melnik, B. C., John, S. M., & Schmitz, G. (2011). Over-stimulation of insulin/IGF-1 signaling by western diet may promote diseases of civilization: lessons learnt from laron syndrome. Nutrition & metabolism, 8(1),41.
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21699736
3. Chiu, A., Chon, S. Y., & Kimball, A. B. (2003). The response of skin disease to stress: changes in the severity of acne vulgaris as affected by examination stress. Archives of dermatology, 139(7), 897-900. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12873885
4. Adebamowo, C. A., Spiegelman, D., Danby, F. W., Frazier, A. L., Willett, W. C., & Holmes, M. D. (2005). High school dietary dairy intake and teenage acne. Journal of the American Academy of Dermatology, 52(2), 207-214
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15692464
5. Dawidziak, J., & Balcerkiewicz, M. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) Część I. Witaminy i minerały Diet as supplement of Acne vulgaris therapy Part I. Vitamins and minerals. https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2017/02/Balcerkiewicz-Dieta-jako.pdf
6. Gawecki, J., & Hryniewiecki, L. (2003). Zywienie człowieka. Podstawy nauki o zywieniu.
7. Placek W (2015). Dieta w chorobach skóry.
8. Dawidziak, J., & Balcerkiewicz, M. Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne Diet as supplement of Acne vulgaris therapy.
   https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2016/11/Farmacja_2_2016_03.pdf
9. Adebamowo, C. A, Spiegelman, D., Berkey, C. S, Danby, F. W, Rockett, H. H, Colditz, G. A, et al. (2006). Milk consumption and acne in adolescent girls. Dermatology Online Journal, 12(4)
   https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17083856
10. Simonart, T. (2012). Acne and whey protein supplementation among bodybuilders. Dermatology, 225(3), 256-258.
    https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23257731